Bij nader inzien

In het bedrijfsleven maar ook in de politiek, lukt het ons slecht om op iets terug te komen. Bij nader inzien lijkt niet te bestaan. En dat is op zichzelf al vreemd, want het is een illusie, dat je altijd maar het juiste besluit neemt. Of dat je op één moment alles kunt overzien, zonder onvoorziene omstandigheden of voortschrijdend inzicht. Waarom is het toch zo moeilijk om terug te komen op een besluit?

Eigen belang eerst
Wanneer je terugkomt op een besluit, dan wordt dit gezien als zwakte. Althans, dat vermoed ik. Anders kan ik niet verklaren waarom ik veel mensen in allerlei bochten heb zien draaien om een besluit of situatie in stand te houden. Inclusief het achterhouden en bewerken van informatie en documenten. Het is angst voor de eigen positie, angst voor het oordeel van een leidinggevende (of publieke opinie) én angst voor de eventuele gevolgen. Alhoewel dit menselijk gezien nog wel is te volgen, is de vervelende conclusie wel, dat het eigen belang dan prevaleert boven de eventuele negatieve gevolgen van een besluit voor een grotere groep.

Vervelende gevolgen
Een besluit dat slecht uitpakt, kan vervelende gevolgen hebben. Dit is natuurlijk ook de reden waarom er angst ontstaat. Er zijn legio voorbeelden van besluiten en situaties, waarvan je hoopt dat ze je nooit zullen overkomen. Tegelijk ontstaan zogenaamde ‘clusterfucks’ juist door het verdoezelen van een eerste slecht besluit. Het achterhouden van informatie of het niet willen bijsturen, zorgt in dit geval voor een reeks gevolgen, die nog veel desastreuzer en vervelender zijn. En dan hoor je helemaal niemand meer. Het openlijk toegeven dat jij de oorzaak was van een geweldige clusterfuck, gebeurt zelden. In de rechtszaal of bij een parlementaire enquête, krijg je dan uitspraken als: “ik heb daar geen actieve herinnering aan”. De ellende is dan zo groot geworden, dat niemand de gevolgen meer wil dragen.

Een cultuur met faaltaart
Veel hangt dus af van de juiste cultuur. Een cultuur waarin je openlijk, ongeacht rol of positie, jezelf durft uit te spreken. Een klimaat waarin het normaal is om toe te geven, dat je een fout hebt gemaakt. Of dat iets beter kan. We maken namelijk allemaal fouten. Iedereen. Het moet makkelijker worden om terug te komen op een besluit en fouten toe te geven. Een goed voorbeeld daarvan is de faaltaart van TransIP. Een klant (registrar) van mij in mijn periode bij SIDN. Destijds zei Ali Niknam tegen mij na een storing: “trakteren, vriend, als je het hier verkloot moet je trakteren”. En ik ben geweest. Op die manier maak je fouten onderdeel van de cultuur. Je leert er gezamenlijk van, geeft er een positieve draai aan en gaat verder. Ik moet er nog steeds om lachen, al was het 14 jaar geleden.

Het gedeelde belang
Het kunnen toegeven van een fout of het bijsturen van een besluit, is dus wederkerig. Enerzijds vraagt het om de juiste cultuur en werkomstandigheden. Anderzijds vraagt het om (zelf)vertrouwen en het besef dat jouw positie of ego niet groter is dan het gedeeld belang. In veel gevallen voorkom je erger, door bijtijds aan de bel te trekken en bij te sturen. We moeten gezamenlijk zorgen, dat terugkomen op een besluit een positief resultaat is van voortschrijdend inzicht. Zowel door degene die het besluit neemt, als degene die het betreft. Het is namelijk volstrekt logisch dat dingen in de loop van tijd veranderen. Daar is niks mee. Sterker nog, dat is een goede zaak. En ik weiger te geloven dat dit voor verslapping zou zorgen. Je zegt immers niet, doe maar wat, het maakt niet uit. Het maakt wél uit, alleen sluit je niet uit dat er fouten worden gemaakt.

Terug naar de actualiteit
In de afgelopen weken is SIDN veel in het nieuws geweest over het besluit naar AWS te gaan. Los van de inhoud, hoop ik voornamelijk dat er in alle openheid gesproken gaat worden met elkaar. Dit is namelijk een typisch voorbeeld van een gedeeld belang, dat groter is dan de individuele belangen. En nee, dat is geen goedkope stemmingmakerij. Ik weet dat er voldoende mensen werken bij SIDN die het beste voorhebben. Ik ken zowel SIDN als de mensen die er momenteel iets van vinden. Ik moest vooral denken aan het klimaat, dat we gezamenlijk hebben gecreëerd, waarin het zo moeilijk is geworden om een zin te beginnen met: “bij nader inzien”.